Takasbank Nedir?

Finansal piyasaların sağlıklı ve düzenli bir şekilde işlemesini sağlamak hem yatırımcılar hem de piyasa aktörleri için büyük önem taşır. Bu sürecin sorunsuz işlemesi, özellikle takas ve saklama hizmetleri gibi kritik faaliyetlerin etkin bir şekilde yürütülmesini gerektirir. Takasbank bu noktada piyasaların şeffaflığı, güvenilirliği ve erişilebilirliğini artırarak yatırımcı güvenini pekiştirir.

Özellikle hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetlerin alım satım işlemlerinin güvenli bir şekilde tamamlanması, piyasaların temel fonksiyonlarından biridir. Bu işlemlerin ardından menkul kıymetlerin alıcı ve satıcılar arasında düzgün bir şekilde el değiştirmesi ve ilgili fonların transferi, piyasanın sağlığı açısından hayati öneme sahiptir.

Bu nedenle Takas ve Saklama Bankası A.Ş., yatırımcılar için vazgeçilmez bir araç olarak öne çıkar. Menkul kıymetlerin saklanması, işlemlerin kaydedilmesi ve takasının yapılması gibi önemli fonksiyonları yerine getirerek, finansal piyasaların etkin ve düzenli bir şekilde işlemesine olanak tanır.

Takasbank Ne Demek?

Takasbank, resmi adıyla İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., finansal piyasalarda yapılan alım satım işlemlerinin takasını ve saklamasını gerçekleştiren kurumdur. Menkul kıymetlerin güvenli bir şekilde saklanmasını ve el değiştirmesini kolaylaştırarak piyasanın şeffaf ve düzenli işlemesine katkıda bulunur.

Takasbank, alıcı ve satıcı arasındaki menkul kıymet ve para transferlerini düzenleyerek işlem karşı tarafı riskini minimize eder ve piyasa katılımcılarının güvenini artırır. Bu yönüyle piyasanın likiditesinin ve verimliliğinin artmasına yardımcı olduğu söylenebilir, çünkü yatırımcıların ve piyasa aktörlerinin güvenle işlem yapmalarını sağlar.

Finansal piyasaların gelişimine paralel olarak Takasbank'ın sunduğu hizmetler de çeşitlenmiş ve gelişmiştir. Banka; menkul kıymetlerin saklanması ve işlem görmesi, kıymetli madenlerin takası, ödeme sistemleri ve diğer finansal altyapı hizmetleri gibi bir dizi kritik fonksiyonu yerine getirir.

Müşteri Bazında Saklama Nedir?

Müşteri Bazında Saklama Sistemi, hisse senedi yatırımcılarının, farklı aracı kurumlar nezdindeki hesaplarını Takasbank'ta birleştirip tek bir hesap üzerinden yönetebilmelerine olanak tanır.

Bu sistem sayesinde Takasbank'taki hesaplar artık yatırımcıların isimleriyle takip edilebildiğinde daha önce anonim kod numaralarıyla yönetilen hesaplar kişiselleştirilmiştir. Dolayısıyla hisse senedi sahibi olan her müşterinin kimlik bilgilerinin Takasbank'a sunulması gerekir.

Bu bilgiler bankaya iletildiğinde Takasbank, müşterilere özel bir sicil numarası ve şifre içeren bir bilgilendirme paketi gönderir. Bu paket, Takasbank'ın "ALO TAKAS" hizmeti hakkında bilgiler ve kullanım kılavuzu içerir.

Takasbank Kuruluşu ve Tarihi

Resmi adı İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. olan Takasbank, sermaye piyasalarında gerçekleşen işlemlerin takas ve saklama faaliyetlerini yürütmek üzere 1988 yılında kurulmuştur. İlk kurulduğunda ismi İMKB Takas ve Saklama A.Ş. şeklindedir. Bu dönemde kurum, İMKB’ye bağlı bir müdürlük konumundadır.

1995 yılında Sermaye Piyasaları Kurulu tarafından Ulusal Numaralandırma Kuruluşu olarak atanan Takasbank, aynı yıl Uluslararası Menkul Kıymet Hizmetleri Birliği (ISSA) ve Ulusal Numaralandırma Kuruluşları Birliği'ne (ANNA) katılır.

Takasbank'ın hizmet yelpazesi, 1996 yılında yatırım bankası lisansı alması ve para piyasalarında faaliyet göstermeye başlamasıyla genişler. Aynı dönemde nakit takas kredisi hizmetleri de sunmaya başlar. 1997'de elektronik sistemlere geçiş yapan Takasbank, Euroclear Bank ile iş birliği yaparak Euro tahvil takası işlemlerine de adım atar.

2001 yılında Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun (MKK) kurulması, 2003'te Bireysel Emeklilik Sistemi'ne (BES) hizmet vermeye başlaması ve 2005'te Ödünç Pay Piyasası'nın devreye alınması gibi önemli adımlar atılır. Aynı yıl, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nın (VOB) açılmasıyla birlikte Takasbank, türev ürünler için takas ve teminat yönetimi hizmetleri sunmaya başlar ve Avrasya Borsalar Federasyonu'na (FEAS) üye olur.

2011'de Takasbank, Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri Veri Depolama Kuruluşu olarak yetkilendirilir ve 2012'de Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'na hizmet vermeye başlar. Aynı dönemde İstanbul Altın Borsası'nın takas hizmet sağlayıcısı olarak da görevlendirilir.

2013'te 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile Türkiye'nin Merkezi Takas Kurumu olarak tescillenen kurum, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. unvanını alır. 2018'de e-devlet entegrasyonunu tamamlayan kurum, ISIN portalını da aktif hale getirir.

Takasbank Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Takasbank, üstlendiği pek çok görevle finansal piyasalar için oldukça kritik bir kurumdur. Bankanın başlıca sorumlulukları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Borsada gerçekleştirilen işlemlerin takas sürecini yönetir, alıcı ve satıcı arasında güvenli bir aracılık hizmeti sunar.
• Menkul kıymetlerin saklanması ve yönetilmesi hizmetlerini de sağlar, yatırımcıların varlıklarının güven içinde korunmasını temin eder.
• İşlemlerde karşı taraf riskini azaltmak amacıyla Merkezi Karşı Taraf olarak hizmet verir. MKT, her bir işlemde bankanın alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı alıcı pozisyonunda olması anlamına gelir, böylece işlem riski minimize edilir.
• Piyasa katılımcılarının maruz kaldığı riskleri azaltma amacıyla teminat, limit ve likidite yönetimi gibi mekanizmalardan yararlanır.
• Temerrüde düşen kaldıraçlı işlemlerin temerrüt borcu bankanın sorumluluğundadır.
• Banka, aynı zamanda yatırımcılara yönelik takas kredisi gibi çeşitli hizmetler sunarak onların piyasa işlemlerini daha kolay ve verimli bir şekilde gerçekleştirmelerine yardımcı olur.

Takasbank Hakkında Merak Edilenler

Takasbank kimin, devletin mi?

Takasbank, resmi adıyla İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., en büyük ortağı Borsa İstanbul A.Ş.'ye bağlı bir anonim şirketidir. Ayrıca hiçbir banka veya yatırım kurumu, Takasbank’ın yüzde 5’inden fazlasına ortak olamaz. Dolayısıyla doğrudan devlete ait değildir, kamu özel kuruluşudur.

Takasbank’a bağlı kuruluşlar neler?

Borsa İstanbul’un Takasbank’taki ortaklığına benzer bir şekilde Takasbank’ın da ortaklık sahibi olduğu bazı kuruluşlar vardır. Bunlar arasında Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş., Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim A.Ş., Ürün İhtisas Borsası, Sarajevo Menkul Kıymetler Borsası, SWITFSCRL gibi kuruluşlar sayılabilir.

Takasbank’ta paramın olduğunu nasıl anlarım?

Takasbank'ta hesabınızın olup olmadığını ve hesabınızdaki varlıkları kontrol etmek için e-Devlet üzerinden kontrol edebilir veya çalıştığınız aracı kurumla iletişime geçerek bilgi alabilirsiniz.

Takas kredisi nasıl kullanılır?

Takas ve/veya Merkezi Karşı Taraf (MKT) üyeleri, takas yükümlülüklerini yerine getirebilmek için gereken fonları temin etmek amacıyla Takasbank'tan takas kredisi kullanabilir. Krediye başvurabilmek için ilgili üyelerin Takasbank'a bir taahhütname sunmaları gereklidir. Kredi için bir alt limit bulunsa da üst limit, talepte bulunan üyenin pay piyasasındaki toplam yükümlülüğünün %75'ini aşamaz. Takas kredisi hakkında detaylar için takas kredisi mevduatını inceleyebilirsiniz.