Mevduat ve Mevduat Hesabı Nedir?

Mevduat; bankacılık, finans ve yatırım dünyasında en çok kullanılan kavramlardan biridir. Yatırımcıların, tasarruflarını değerlendirebileceği temel bankacılık ürünleri arasında yer alan mevduat, birçok farklı şekilde finans ve yatırım süreçlerinde karşınıza çıkar.

Bankaya yatırılan finansal kaynakları yani mevduat üzerinden açılan hesaplar kaynak transferi, yatırım, saklama hesabı olarak kullanma gibi çeşitli amaçlar taşıyabilir. Finansal kaynağın türüne, kullanım amaçlarına, hesap sahiplerinin ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre farklı mevduat türlerinden bahsedilebilir.

Mevduat Nedir?

Mevduat, istenildiğinde yeniden çekilmek üzere paranın bankaya yatırılma işlemine verilen isimdir. Kısaca, bankacılık sistemine müşteriler tarafından eklenen finansal varlıkların tümü için mevduat kavramı kullanılır. Bireyler ya da kurumsal şirketler, yatırım ya da saklama amacıyla parasını bankalarda tutabilirler.

Mevduat Türleri

Mevduat türleri birçok farklı şekilde sınıflandırılabilir. Bankaya yatırılan kaynağın cinsine veya kaynak sahibinin tüzel ya da gerçek kişi olma durumuna göre çeşitlendirilebilir.

Türk lirası cinsinden bankaya yatırılan para için Türk lirası mevduat, yabancı para cinsinden yatırılırsa döviz hesabı olarak isimlendirilir. Altın başta olmak üzere kıymetli maden olarak değerlendirildiğinde de kıymetli maden hesabı veya altın hesabı olarak nitelendirilir.

Bankaya yatırılan paranın sahibine göre yapılan sınıflandırma türünde ise bankadaki finansal varlığın sahibi işletmeler, yani tüzel kişiliklerse ticari mevduat; varlığın sahibi bireyler ise bireysel mevduat olarak isimlendirilir.

Mevduat Hesabı Nedir?

Mevduat hesabı, bankalara yatırılan mevduat (nakdi değeri olan finansal varlık) üzerinden açılan hesaplardır. Kişiler ya da kurumlar, finansal varlıklarını bankacılık sistemine dahil ederek o bankada mevduat hesabı açmış olurlar. Bu hesaplar, parayı yatıran kurum ya da kişilerin tercihleri ve ihtiyaçları doğrultusunda açılır.

Mevduat Hesabı Türleri

Mevduat hesapları, bankaya yatırılan finansal varlık üzerinden faiz getirisi elde etme tercihine göre vadeli ve vadesiz olmak üzere iki şekilde sınıflandırılır.

Vadeli Mevduat Hesabı

Vadeli mevduat hesapları, hesap sahiplerinin ya da yatırımcıların bankaya yatırdıkları finansal varlıklarını belirli bir süre için çekmemeyi garanti ettikleri hesap türüdür. Vade kavramı, finansal varlığın çekilmemesi taahhüdü verilen süreyi tanımlamak için kullanılır.

Yatırımcılar, bankaya yatırdıkları parayı belirli bir süre çekmeme karşılığında bankalardan faiz getirisi elde ederler. Bir bakıma paranızın bankaya belirli bir süre için kiralanması ve karşılığında kira geliri yerine faiz kazancı sağlanmasıdır.

Bu model, bankaların müşterilerinden topladığı finansal kaynak için planlama yapabilmesini sağlar. Yatırımcı ise bankada tuttuğu parası üzerindeki kullanım haklarından feragat etmesi karşılığında getiri sağlamasını mümkün kılar.

Vadeli hesaplarda bankadaki finansal varlık üzerinden kazanç sağlanabilmesi en önemli avantajlardan biridir. Hesap sahibinin bankadaki finansal varlıklarını vade süresi kadar kullanamayacak olması ise vadeli mevduat hesaplarının dezavantajı olarak ifade edilebilir. Vadeli hesapta değerlendirdiğiniz tasarruflarınızı vadesinden önce çekmek isterseniz faiz getirisinden de vazgeçmeniz gerekir. Vade öncesi çekimlerde faizi alamama durumu da vadeli hesapların bir diğer dezavantajıdır.

Vadesiz Mevduat Hesabı

Vadesiz mevduatlar, hesap sahiplerinin bankadaki finansal varlıkları için herhangi bir taahhütte bulunmadıkları serbest hesaplardır. Hesap sahipleri, diledikleri zaman para yatırabilir ya da para çekebilirken bankaya yatırdıkları varlıklarından herhangi bir faiz getirisi elde edemezler.

Bankada tuttuğunuz finansal varlığınız için herhangi bir getiri elde etmemeniz vadesiz hesapların en önemli dezavantajıdır. Ancak paranın bankadan çekilebileceği süre için herhangi bir taahhütte bulunulmaması, bakiyenizi özgürce ve dilediğiniz zaman kullanabilme avantajı sunar.

Mevduat Hesabı Açmak / Hesap Açarken Nelere Dikkat Edilmeli?

Bankalarda hesap açarken dikkat etmeniz gereken en önemli husus, söz konusu finansal kaynağı bankada değerlendirme sebebinizi doğru bir şekilde belirlemenizdir.

Belirli bir süre ihtiyacınız olmayacağını düşündüğünüz ve kullanma ihtimaliniz olmayan tasarruflarınız için vadeli hesap tercihi ile faiz getirisi elde edebilirsiniz. Ancak banka hesabını, tasarruflarınızı saklama ya da rutin ihtiyaçlarınızı karşılamak için kullanıyorsanız vadesiz hesapları tercih etmelisiniz.

Vadeli hesap açarken piyasadaki faiz oranlarını dikkatlice araştırmalı ve tasarrufunuza en yüksek faizi ödeyen bankaları değerlendirmelisiniz.

Mevduat Getirisi / Mevduat Faizi Ne Demek?

Mevduat getirisi, vadeli hesabınızdan elde ettiğiniz faiz kazancını tanımlamak için kullanılır. Mevduat faizi olarak da karşınıza çıkabilir. Faiz kazancı elde edebilmek için bankaya yatırdığınız finansal kaynağı taahhüt ettiğiniz vadesi boyunca çekmemeniz gerekir.

Mevduat faizi, bankalardaki hesabınızın dönemine göre hesaplanır. Örneğin, günlük, aylık, 3 aylık, 6 aylık ve yıllık vadeli hesap faizi şeklinde olabilir.

Faiz getirisi elde etmek isteyen hesap sahipleri parasını değerlendirmek istediği vade süresini serbestçe belirleyebilir. Ancak vadeli hesap açıldıktan sonra değiştirilemez. Değiştirmeniz halinde vadesinden önce bozulan vadeli hesaplar için hesabın açılan tarihten itibaren elde ettiğiniz faiz getirisinden vazgeçmeniz gerekir. Erken bozulan vadeli hesaplarda sadece ana paranızı geri alabilirsiniz.

Mevduat Faizi Nasıl Hesaplanır?

Türkiye’deki bankacılık sisteminde vadeli faiz oranları genellikle yıllık olarak duyurulur. Yıllık olarak açıklanan vadeli mevduat faizi oranları üzerinden günlük ya da aylık vadeli hesap faiz getirisini hesaplayabilirsiniz.

Yıllık olarak duyurulan faiz oranını 365’e bölerek günlük faiz getirisine ulaşabilirsiniz. Mevduat faizi hesaplamalarında genellikle günlük faiz getirisi üzerinden basit faiz hesaplaması yapılır.

Genel olarak faiz getirisini hesaplamak için şu formülü kullanabilirsiniz:

Faiz kazancını hesaplama formülü: (Anapara) x (vade dönemi faiz oranı)

Faiz getirisi sonrası toplam bakiyeniz için formül: Anapara x (1 + vade dönemi faiz oranı)

Örneğin; 42 günlük faiz oranı için faiz oranı için şöyle bir formül kullanmanız mümkündür:

(Yıllık faiz oranı / 365) x 42 

Bu formülü kullanarak 42 gün sonunda elde edeceğiniz faiz oranını (vade dönemi faiz oranı) bulabilirsiniz.

Mevduat Faizi Örneği

Örneğin, 100.000 TL için yıllık %36 faiz oranı ile tasarrufunuzu vadeli mevduat hesabınızda değerlendirmeye karar verdiğinizi varsayalım. 55 günlük vadeli hesabın faiz getirisi şöyle hesaplanır:

Vade dönem faiz oranı:
= (36 / 365) * 55
= %5,42
55 günlük vade sonunda elde edilecek faiz getirisi:
= 100.000 x 0,0542
= 5.420 TL
55 günlük vade sonunda yatırım toplam tutarı:

= Anapara + Faiz
= 100.000 + 5.420
= 105.420 TL

Bu örnekte olduğu gibi aylık, 3 aylık, 6 aylık ve yıllık faiz oranlarında günlük olarak hesaplamalar yapılabilir. Örneğin, 3 aylık vadeli hesap için 90 gün, 6 aylık vadeli hesaplar için 180 gün üzerinden vadeli hesap faiz getirisi hesaplayabilirsiniz.

Gün hesabı ile vadeli hesap açılabilmesi sayesinde vade sonu olarak doğrudan bir gün seçebilirsiniz. Bir başka deyişle ay bazında hesaplama zorunluluğu yoktur ve vadeli hesaplar, 67 günlük 192 günlük gibi sürelerle de açılabilir. Genellikle bankalar belirli gün aralıklarına göre farklı faiz oranları belirler.

Örneğin, 31 gün ile 90 güne kadar geçerli olan faiz oranı, 90 gün ile 120 gün arasında artabilir ya da azalabilir. Bu değişiklikler bankanın hazine politikalarına göre dönemsel olarak değişir.

Vadeli Hesaplardan Vergi Alınıyor mu?

Türkiye’de yürürlükte olan mevzuatlar gereği vadeli hesaplardan elde edilen faiz getirisi üzerinden vergi (stopaj) uygulanabilir. Mevduat hesaplarından alınan stopaj kesintisi dönemsel olarak farklılık gösterebilir.

Stopaj oranı, vadeli hesabın cinsine ve vade süresine göre değişen oranlarda %0 ile %25 arasında stopaj uygulanır. Güncel vadeli hesap stopaj oranları için bankanızdan bilgi alabilirsiniz. Stopaj kesintileri dışında vadeli hesap faizlerinden BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi) ve KKDF (Kaynak Kullanımını Destek Fonu) kesintileri de yapılır.