İndikatör Nedir?

Finansal piyasalarda; hisse senetleri, döviz kurları, fonlar veya kripto paralar gibi varlıkların tarihsel fiyat hareketleri, gelecekteki fiyat eğilimlerini tahmin etme amacıyla teknik analiz çerçevesinde çeşitli indikatörler yardımıyla incelenebilir.

Birçok yatırımcı, alım satım kararı alırken, kendi bilgisi ve deneyimi doğrultusunda bu göstergelerden yararlanmaya çalışmaktadır.

İndikatörler genellikle fiyat grafikleri üzerine eklenir ve mevcut fiyat verileri ile birleştirilerek orta ve uzun vadeli fiyat hareketlerinin tahmini yapılır. Bu sayede yatırımcılar, daha stratejik bir perspektif ile pozisyonlarını belirleyebilir.

İndikatör Ne Demek?

Dilimize Fransızcadan geçmiş olan indikatör sözcüğü, Türkçe’de gösterge anlamına gelmektedir. Teknik analiz terimi olarak indikatör, trendin yönü veya gücüyle ilgili fikir sunan bir dizi matematiksel işlemler bütünüdür.

Bir başka tanım yapmak gerekirse; mevcut piyasa koşullarını analiz ederek finansal veya ekonomik eğilimleri tahmin etmek için kullanılan teknik göstergelere indikatör adı verilir.

Geçmiş fiyat hareketlerini baz alarak ileride oluşabilecek fiyat eğilimlerini tespit edebilmek için kullanılan indikatörler, alım-satım sinyalleri üreterek yatırımcılara yol göstermektedir. Ortaya çıkan bu sinyaller, hangi piyasada işlem yapılırsa yapılsın dikkate alınması gereken unsurların başında gelir.

Borsada İndikatör Ne İşe Yarar?

Teknik analiz, bir varlığın fiyat hareketlerini ve eğilimlerini tahmin etmek için kullanılan bir araçtır ve bu aracı kullanırken de indikatörlerden sıklıkla yararlanırız.

• Fiyat Hareketlerini Tespit Etme: İndikatörler; trendler, momentum, volatilite ve aşırı alım satım durumları gibi konularda referans veri sağlar. Ana görevleri, geçmiş fiyat hareketlerini ve diğer piyasa verilerini analiz ederek geleceğe yönelik bir bakış açısı kazandırmaktır. Bu sayede yatırımcılar, piyasa koşulları hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirler.
• Trend Gücünü Ölçmek: İndikatörler, fiyatın yönü ve trendin devamı hakkında fikir veren matematiksel göstergelerdir. Fiyat ve hacim verileri kullanılarak hesaplanırlar ve grafik üzerinde görsel olarak temsil edilirler. Güçlü bir trendde, fiyatlar genellikle hızla hareket etmektedir. Zayıf bir trendde ise fiyat hareketleri daha yavaş olabilir. Bu göstergeler, trendin gücünü değerlendirerek yatırımcılara trendin devam edip etmeyeceği konusunda bir öngörü oluşturur.
• Doğru Zamanda Karar Verme: Uzun vadeli birikim sahipleri ya da gün içi işlem yapan traderlar, indikatörleri kullanarak alım satım kararı alabilirler. Örneğin bir yatırımcı, stratejisi doğrultusunda indikatörleri kullanarak aşırı alım ya da aşırı satım durumları tespit edip, fiyatların yakın zamanda tersine dönebileceği durumları belirlemeye çalışabilir.

İndikatörler Nasıl Kullanılır?

İndikatörler, yatırım kararları alırken kilit bir rol oynayabilir. Buradaki asıl nokta, bu araçları etkin ve verimli bir biçimde nasıl kullanabileceğinizdir.

Kullanırken şu detaylara dikkat etmekte fayda vardır:

• İndikatör Seçimi: Analizini yapmak istediğiniz enstrümanın fiyat hareketlerini, çeşitli indikatörler üzerinden değerlendirebilirsiniz. Bu noktada yatırımcının birtakım seçimler yapması gerekir. Deneyim kazandıkça, doğru zamanda doğru göstergeyi kullanma alışkanlığı edinebilirsiniz.
• Fiyat grafiği ile eşleştirme: İndikatörleri kullanmadan önce, ilgilendiğiniz yatırım aracının fiyat grafiğini incelemekte fayda vardır. Trendleri, destek ve direnç seviyelerini belirleyerek genel piyasa koşullarını anlamaya çalışın.
• Analiz Sinyallerinin Elde Edilmesi ve Yorumlanması: İndikatörler, alım ve satım sinyalleri üretebilir. Bu sinyalleri inceleyerek, fiyat grafiği ile birleştirin. Örneğin RSI, aşırı satım bölgesine girdiğinde ve fiyat grafiği destek seviyesine yaklaştığında alım sinyali üretebilir.
• Birbirini Onaylayan Göstergelerin Tercih Edilmesi: Birbiriyle uyumlu göstergeler kullanmak analizin etkinliğini artıracaktır. Örneğin bir momentum indikatörüyle beraber bir trend indikatörü kullanılabilir. Ya da trend indikatörüyle volatilite indikatörü art arda tercih edilebilir. Hatta üç indikatörü birlikte ele alabilirsiniz. Bu göstergeler farklı şeyler söylediğinden, karar alma anında, birini diğerine onaylatmak için kullanabilirsiniz.
• Diğer Analiz Araçları ile Doğrulama: İndikatör sinyallerini diğer analiz yöntemleri ile doğrulayın. Örneğin, formasyonlar, trend çizgileri ve haberler gibi faktörlerle indikatör sinyallerini destekleyen bir analiz yapabilirsiniz.

İndikatörlerin Avantajları ve Riskleri

Teknik analizde kullanılan indikatörler, yatırımcılara gelecekte oluşabilecek fiyatlamalarla ilgili bir bakış açışı sunar. Çok sayıdaindikatör olduğunu düşündüğümüzde her birinin farklı avantajları ve dezavantajları olduğunu da göz önünde bulundurmamız gerekir.

İndikatörlerin Sağladığı Avantajlar

Fiyat Hareketlerini Tahmin Edebilme: En önemli faydası hiç kuşku yok ki geçmiş fiyat hareketlerini analiz ederek gelecekteki fiyat yönelimlerini tahmin etmeye yardımcı olmalarıdır. Burada unutulmaması gereken, bu sinyallerin %100 kesin bilgi içermeyeceğidir.

Trendleri Gösterme ve AL-SAT Noktalarını Belirleme: Piyasadaki eğilimleri ve potansiyel tersine dönüş noktalarını belirlemekte yol gösterirler. Bu sayede yatırımcılar, trendleri tanımlama ve potansiyel giriş ve çıkış noktalarını belirleme konusunda karar verebilir.

Veri Çeşitliliği: Sermaye piyasalarında, yatırımcıların analiz yapabileceği ya da baz alabileceği çok sayıda veri seti bulunur. Yatırımcılar, farklı zaman aralıklarında ve farklı piyasa koşullarında indikatörler yardımıyla bunları işleyerek anlamlı sinyaller üretebilir.

Zaman Yönetimi: İndikatörler sayesinde fiyat hareketleri içindeki önemli noktaları daha hızlı belirlemek mümkündür. Unutmayın ki finansal piyasalarda yüksek oranda getiri elde edebilmenin yolu hızlı ve isabetli kararlar almaktan geçer.

İndikatörlerin Dezavantajları

Piyasa şartlarının değişmesi: Genellikle geçmiş fiyat hareketlerine dayandığı için, piyasaların öngörülemez ya da yeni gelişmelerine hızlı bir şekilde tepki veremeyebilirler.

Yanlış Sinyaller: Zaman zaman yanlış alım veya satım sinyalleri üretebilir. Özellikle piyasa volatilitesi yüksekse veya trend belirgin değilse, indikatörlerin yanıltıcı olma ihtimali artabilir.

Teknik ve Temel Analiz Dengesi: Sadece teknik analize dayalıdır. Ancak, piyasaları anlamak için temel analiz de önem arz eder. İndikatörlerin sadece fiyat verilerini değerlendirmesi, temel faktörleri göz ardı etme riski taşır.

Veri İnceleme Zorluğu: Bazı indikatörlerin nasıl çalıştığını ve hangi durumlarda nasıl yorumlanması gerektiğini anlamak karmaşık olabilir. Yanlış anlaşılan veya yanlış kullanılan göstergeler, yanıltıcı sonuçlar doğurabilir.

İndikatör Türleri

İndikatörler; teknik analiz göstergeleri ve genel ekonomik göstergeler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Genel Ekonomik İndikatörler

Ekonominin gelişimini gösteren indikatörler yatırım kararı alırken önemli bir işlev görür. Buradaki verileri iyi okumak ve teknik analiz indikatörleriyle desteklemek doğru bir strateji olabilir.

Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH): Bir ülkenin belirli bir zaman diliminde ürettiği tüm mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eden bir ekonomik göstergedir. GSYİH, bir ekonominin büyüklüğünü ölçmek ve karşılaştırmak için kullanılan temel bir göstergedir. Bir ülkenin ekonomik performansını değerlendirmede ve ekonomik büyüme trendlerini anlamada önemli bir rol oynar.

İşsizlik Oranı: İş gücüne katılan kişiler arasındaki işsiz sayısını yüzde olarak ifade eder. İşsizlik oranı, ekonominin genel sağlığı hakkında fikir verir.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE): Tüketici sepetinin fiyatlarını ölçerek enflasyonu değerlendirir. Genel fiyat seviyelerindeki artışın yüzde olarak ifadesidir. Enflasyon, alım gücünü ve ekonominin istikrarını gösterir.

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE): ÜFE, bir ekonomide üretim aşamasında olan mal ve hizmetlerin fiyatlarını ölçen ve izleyen bir ekonomik göstergedir. Temel olarak, üretim sürecindeki maliyet değişimlerini gösterir.

Sanayi Üretimi: Sanayi sektöründeki üretimin artışını veya azalışını gösterir. Ekonomik büyümeyi yansıtabilir.

Teknik Analiz İndikatörleri

Hesaplanma yöntem ve metotlarına göre teknik indikatörleri Momentum, Trend ve Volatilite biçiminde 3 gruba ayırmamız mümkündür.

Momentum (İvme) İndikatörleri

Teknik analizde momentum indikatörleri ise belirli bir süre içerisinde fiyatların ne yönde, ne miktarda ve ne şiddette değiştiğin gösteren bir araçtır. Yani ilgili finansal ürünün belirlenmiş bir süre içerisinde ne kadar kazandırdığını veya kaybettirdiğini gösterir. En yaygın momentum indikatörleri; RSI, MACD ve CCI’dir.

• RSI (Relative Strength Index): Teknik analizde sıkça kullanılan bir momentum göstergesidir. RSI, fiyat değişimlerinin hızını ve büyüklüğünü ölçerek aşırı alım ve aşırı satım bölgelerini belirlemeye yardımcı olur. Bu indikatör, bir varlığın aşırı alımda veya aşırı satımda olduğunu göstererek potansiyel tersine çevirme noktalarını tespit etmeye çalışır.
• MACD (Moving Average Convergence Divergence): Farklı iki hareketli ortalamanın farkını hesaplayan ve bu farkın eğrisini çizen bir osilatördür. Trend değişimleri ve momentumu izlemek için kullanılır. Genel olarak 26 günlük üssel hareketli ortalamanın 12 günlük üssel hareketli ortalamadan çıkartılması ile elde edilmektedir.
• CCI (Commodity Channel Index): Teknik analizde kullanılan bir momentum ve trend verisidir. CCI, bir varlığın mevcut fiyat seviyesinin, belirli bir zaman dilimi içindeki ortalama fiyat seviyelerine göre ne kadar uzak veya yakın olduğunu ölçer.

Trend (Yön) İndikatörleri

Bir trendin yönünü, gücünü ölçer ve temel oluşturmak için bazı fiyat ortalamalarını kullanır. Örneğin Hareketli Ortalama (MA), ADX Parabolik SAR buna örnektir.

• MA (Moving Averages) - Hareketli Ortalamalar: Hareketli ortalama sayesinde yatırımcılar geçmiş fiyat verilerinden ortalama değer çıkarır ve piyasanın yönü hakkında fikir sahibi olur. Bunun sonucunda da yatırımcılar, kısa vadeli fiyat dalgalanmalarından kaynaklı riskleri büyük oranda düşürmüş olur. Hareketli ortalama, yeni veriler geldikçe güncellenen fiyatlarla hareket ettiği için yani sabit bir gösterge olmadığı için “hareketli” olarak tabir edilmiştir.
• ADX Parabolik SAR: Parabolik SAR'ın çalışma mantığı, trendin yönünün değiştiği noktaları belirlemek ve bu noktalarda pozisyonu tersine çevirmek üzere tasarlanmıştır. Gösterge, yükselen bir trendde düşen noktalar üretirken, düşen bir trendde yükselen noktalar üretir. Bu sayede trendin devamlılığı ve dönüş noktaları daha iyi değerlendirilebilir.

Volatilite (Oynaklık) İndikatörleri

İşlem yapılan finansal ürünün risk seviyesi genellikle belirlenen zaman aralığındaki fiyat değişimlerinin standart sapma ölçümüyle gerçekleşir. Volatilite, fiyatlardaki değişimin ne kadar yüksek aralıklarla olduğunu, finansal ürünün fiyat hareketleri arasındaki farkın büyüklüğünü ölçer.

Özetle, volatilitesi yüksek finansal aracın riskinin yüksek, volatilitesi düşük olan finansal aracın ise risk seviyesinin düşük olduğunu söyleyebiliriz. Bollinger bantları, ATR, Keltner Kanalları (KC) öne çıkan volatilite bazlı indikatörlerdir.

• Bollinger Bantları: Hareketli ortalamaların etrafına üst ve alt bantlar ekleyen bir indikatördür. Volatiliteyi ölçerek fiyatın aşırı alım ya da aşırı satım bölgelerini ve potansiyel trend dönüşlerini gösterir.
• ATR (Average True Range): Piyasa volatilitesini ölçmek için kullanılır. ATR, bir varlığın fiyat hareketlerinin genişliğini ve potansiyel volatilite değişikliklerini belirlemeye yardımcı olur.
• Keltner Kanalları (KC): Bu gösterge, bir varlığın fiyat hareketlerinin bir hareketli ortalama etrafında nasıl değiştiğini izlerken, potansiyel alım-satım noktalarını tespit etmeye yardımcı olur. Keltner Kanalları, özellikle volatilite artışı veya azalışı durumlarında etkili olabilir.

Sonuç ve Öneriler

Bütün bu faktörler ışığında, yatırım kararları alırken yalnızca indikatörlerin hatta yalnızca teknik analiz metotlarının kullanılması genellikle eksik veya yanıltıcı sonuçlar doğurabilir.

Bu göstergeler yalnızca karar alma sürecinizi kolaylaştırıcı bir etkiye sahiptir, ancak teknik ve temel analiz bir bütündür ve bu realite asla göz ardı edilmemelidir.