Borsa Nedir? Borsaya Nasıl Girilir?

En genel tanımıyla talep edilen ürünlerin alım satımı için organize edilmiş piyasalara borsa denir. Menkul kıymet borsası ise devlet tahvili, hisse senedi, döviz, altın gibi finansal enstrümanların alım satım işlemlerinin gerçekleştiği, halka arzların yapıldığı organize piyasalardır.

>>> ÜNLÜ Menkul Değerler'de Ücretsiz Yatırım Hesabı Açın!

Borsanın Yapısı

Menkul kıymet borsaları, finansal araçların alınıp satıldığı, düzenlendiği ve işlem gördüğü yapılardır. Bu sistemin önemli dişlilileri vardır;

• Piyasa Denetleyici: Borsaların faaliyetlerini düzenleyen ve denetleyen kuruluşları borsanın işletmecisi olarak nitelendirebiliriz. Piyasa işletmecisi, borsada işlem yapma kurallarını belirler, işlem platformunu sağlar ve piyasa düzenini korur. Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu SPK ve Borsa İstanbul A.Ş. buna bir örnektir.
• Aracı Kurumlar: Borsada işlem yapma yetkisine sahip olan aracı kurumlar, yatırımcıların borsada işlem yapabilmesini olanak verir. Aracı kurumlar, yatırımcıların emirlerini borsaya ileterek alım satım işlemlerini gerçekleştirirler. Piyasa denetleyici devlet otoritelerine karşı sorumludurlar.
• Yatırımcılar: Bireysel yatırımcılar, kurumsal yatırımcılar, fon yöneticileri gibi farklı katılımcılar borsada işlem yaparlar. Yatırımcılar, aracı kurumları vasıtasıyla borsada işlem emirleri verirler.

Borsanın İşleyişi

Borsada işlemler gerçekleşirken farklı taraflar etkin rol oynar. İşte bu tarafları ve işleyişi detaylandıralım:

1. Alıcılar

Alıcılar, borsada işlem yaparak finansal enstrümanları satın alan taraftır. Almak istedikleri hisse senetleri, tahviller, emtialar veya diğer finansal araçlar için alım emri verirler. Alım emri, belirli bir fiyat ve miktar belirten bir talimattır. Alıcılar, genellikle en düşük fiyattan almak istedikleri için düşük fiyatlı emirleri tercih ederler. Alıcıların hedefi, yatırım stratejilerine uygun fiyat seviyelerinden alım yaparak potansiyel kazanç elde etmektir.

2. Satıcılar

Satıcılar, borsada işlem yaparak finansal enstrümanları satan taraftır. Satmak istedikleri hisse senetleri, tahviller, emtialar veya diğer finansal araçlar için satış emri verirler. Satış emri, belirli bir fiyat ve miktar belirten bir talimattır. Satıcılar, genellikle en yüksek fiyattan satmak istedikleri için yüksek fiyatlı emirleri tercih ederler. Satıcıların hedefi, ellerindeki varlıkları uygun fiyat seviyelerinden satarak kar elde etmektir.

3. İşlem Platformu

İşlem platformu, alıcılar ve satıcıların buluştuğu elektronik veya fiziksel ortamdır. Borsada işlemler genellikle elektronik olarak gerçekleşir ve bu platformlar, alım-satım emirlerinin eşleştirildiği ve işlemlerin gerçekleştiği sistemlerdir. İşlem platformları, alıcı ve satıcıların güncel fiyatları görüntülemelerine, emir girmelerine ve işlem sonuçlarını izlemelerine imkan tanır.

4. Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluş

Borsalar, düzenlenmiş piyasalardır ve genellikle Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) gibi denetleyici kuruluşlar tarafından gözetlenir ve düzenlenir. Bu kuruluşlar, borsaların adil, şeffaf ve düzenli işlem yapmasını sağlar. Ayrıca, borsada işlem yapan aracı kurumlar ve yatırımcılar da belirli kurallara uymak zorundadır. Bu denetimler ve düzenlemeler, piyasa manipülasyonunu ve haksız ticareti önlemeye yardımcı olur.

Alıcılar ve satıcılar, işlem platformunda belirledikleri emirleri ileterek bir araya gelir. İşlem platformu, alım-satım emirlerini fiyat ve zaman önceliği bazında eşleştirir ve işlem gerçekleşir. İşlem sonucunda alıcılar hisse senedi veya diğer varlıkları hesaplarına alırken, satıcılar karşılığında belirtilen miktarı alır. Bu işlem süreci, finansal piyasaların temel işleyişini oluşturur.

Borsa Türleri

Yatırımcılar, beklentilerine ve yatırım stratejilerine göre farklı finansal araçlara yatırım yapabilir. Yatırım yapmadan önce hangi piyasada işlem yapmak istediğinize karar vermek ve o piyasanın işleyişini anlamak önemlidir.

Borsa denilince akla ilk hisse senedi gelse de Altın ve Kıymetli Madenler Borsası, Emtia Borsası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nda da işlemler yapılır.

• Hisse Senedi Borsası: Hisse senetlerinin alınıp satıldığı borsalardır. Şirketler, hisse senetlerini halka arz ederek bu borsalarda işlem görmesini sağlarlar. Örnek olarak ülkemizde Borsa İstanbul, ABD’de de New York Borsası (NYSE) ve NASDAQ hisse senedi borsaları verilebilir.
• Tahvil Borsası: Devlet veya şirket tahvillerinin alınıp satıldığı borsalardır. Tahviller, borçlanma araçlarıdır ve yatırımcılar belirli bir faiz oranıyla sabit getiri elde edebilirler.
• Emtia Borsası: Emtiaların (tarım ürünleri, metaller, enerji kaynakları gibi) alınıp satıldığı borsalardır. Emtia borsaları, üreticilerin, tüccarların ve yatırımcıların emtia fiyatları üzerinden işlem yapmalarını sağlar.
• Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası: Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alınıp satıldığı borsalardır. Bu borsalarda gelecekte teslim edilmek üzere anlaşılan varlıkların (hisse senetleri, emtialar, endeksler vb.) fiyatlarına dair spekülasyon veya riskten korunma amaçlı işlemler yapılır.
• Döviz Borsası (Forex): Dövizlerin uluslararası piyasalarda alınıp satıldığı borsadır. Döviz kurlarının dalgalanmaları üzerine spekülasyon yapmak veya risk yönetimi amaçlı işlemler gerçekleştirilir.
• Opsiyon Borsası: Yatırımcıların, belirli bir varlığı belirli bir fiyattan gelecekte alma veya satma hakkını satın aldığı veya sattığı bir piyasadır. Opsiyon borsalarında opsiyon sözleşmeleri alınıp satılır.
• Enerji Borsası: Elektrik, doğalgaz ve diğer enerji ürünlerinin alınıp satıldığı borsalardır. Bu borsalarda enerji fiyatlarına dair vadeli işlem sözleşmeleri işlem görür.
• Altın ve Kıymetli Madenler Borsası: Altın, gümüş gibi kıymetli metallerin ve değerli taşların alınıp satıldığı borsalardır. Genellikle kıymetli madenlerin fiyatlarındaki dalgalanmaları izlemek ve yatırım yapmak amacıyla kullanılır.

Borsaya Nasıl Girilir?

Yeni başlayanlar için borsaya giriş, ilk bakışta temkinli yaklaşılması gereken bir durum gibi görünebilir. Ancak işleyişi anladıktan ve risk yönetimi yaptıktan sonra, bir borsa yatırımcısı olmanın korkulacak bir yanı olmadığını görebilirsiniz.

Borsada işlem yapmadan önce yapılması gerekenleri şu şekilde özetleyebiliriz;

Aracı Kurumda Hesap Açma

Yatırım kararı aldıktan sonra işlem yapılacak ülkenin düzenleyici otoritelerden onaylı bir aracı kurum veya banka üzerinden yatırım hesabı açmanız gerekiyor. Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu kısa adı SPK düzenleyici görevini görür. Aracı kurumda açılan hesap ile borsada işlem yapabilirsiniz. Hesap açma işlemi için gerekli belgeler ve prosedürler kuruma göre değişiklik gösterebilir.

>>> ÜNLÜ Menkul Değerler'de Ücretsiz Yatırım Hesabı Açın!

Yatırım Stratejisi Oluşturma: Yatırım yapmadan önce hedeflerinizi, risk eşiğinizi ve stratejinizi belirlemelisiniz. Hangi türde finansal araçlara yatırım yapacağınızı ve ne kadar süreyle yatırım yapmayı düşündüğünüzü planlamalısınız. Bu bağlamda aracı kurumunuzun araştırma departmanın hazırladığı raporları inceleyebilirsiniz.

Alım Satım Emri Girme: Yatırım yapmak istediğiniz araçları seçtikten sonra, aracı kurumunuzun sağladığı işlem platformu üzerinden alım veya satım emri vermelisiniz. İşlem yaparken piyasa emri (anlık fiyattan işlem), limit emri (belirli bir fiyattan işlem), stop-loss emri (zararı sınırlama emri) gibi farklı emir tiplerini kullanabilirsiniz.

• Piyasa Emri: Finansal aracın alış ya da satışı yapılırken o anda oluşan anlık fiyatından emir verilmesi anlamına gelmektedir. Piyasa emrinde işlemler daha hızlıdır.
• Limit Emri: Yatırımcının belirlediği fiyattan alım ya da satış yapmasıdır. Bir kişi örneğin portföyünde yer alan bir hisse senedini istediği fiyata koyarak satışını gerçekleştirmek isteyebilir.
• Stop-loss: Borsada "Stop Loss" (Zarar Durdur) emri, yatırımcıların belirledikleri bir fiyat seviyesine geldiğinde otomatik olarak alım veya satım işlemi yapılmasını sağlayan bir emir türüdür. Bu emir türü, yatırımcıların potansiyel zararlarını sınırlamak veya mevcut kazançlarını korumak amacıyla kullanılır.

İşlemin Gerçekleşmesi: Emir verdiğinizde, aracı kurumunuz emri borsaya iletecektir. Eğer emirleriniz borsada uygun fiyat seviyelerinde karşılaşırsa işlem gerçekleşir. İşlem gerçekleştikten sonra işlem detayları hesapta görüntülenir.

Borsada Nelere Yatırım Yapabilirim?

Borsa İstanbul (BIST) üzerinde farklı türde yatırım araçları bulunur.

• Hisse Senetleri: Şirketlerin hisselerini temsil eder ve borsada en yaygın işlem gören yatırım araçlarındandır. Hisse senedi alarak, şirkete ortak olur ve şirketin büyüme potansiyelinden ve karından pay alabilirsiniz.
• Tahviller: Şirketler veya devletler tarafından çıkarılan borçlanma araçlarıdır. Tahvil sahibi olarak, ihraç eden kuruluşa borç vermiş olursunuz ve belirli bir faiz oranıyla geri ödeme alırsınız.
• Vadeli İşlem Sözleşmeleri: Belirli bir vadede, belirli bir fiyattan bir varlığın alım satımını konu alan sözleşmelerdir. Hisse senetleri, emtialar, dövizler gibi farklı varlıklar üzerinde işlem görürler.
• Opsiyonlar: Belirli bir vadede, belirli bir fiyattan bir varlığın alım veya satım hakkını veren sözleşmelerdir. Opsiyonlar, yatırımcılara belirli bir varlığı alma veya satma esnekliği sağlar.
• Borsa Yatırım Fonları (ETF'ler): Farklı varlık gruplarına veya endekslere dayalı olarak oluşturulan ve borsada işlem gören bir yatırım araçlarıdır.

Borsa Hisselerine Yatırım Yapmak Mantıklı mı?

Tasarruf sahibi kişiler nakit varlıklarını getirisi yüksek finansal araçlara yatırarak varlıklarınının alım gücünü korumak ya da değerini artırmak yaratmak isterler. Piyasa uzmanları, yatırımcıların birikimlerini uygun finansal araçlara yönlendirmesi konusunda tavsiyelerde bulunur. Bu minvalde borsaya yatırım yapmak, yatırımlarınızı çeşitlendirmek için en iyi alternatiflerden biridir.

Halka açık şirketlerin hisselerine para yatırarak o şirketlere hissedar olmak uzun vadede enflasyonun üzerinde getiri sağlayabilir.

Borsaların Ülke Ekonomisine Faydası Nedir?

Özellikle hisse senedi borsasının gelişmiş olması ve tabana yayılması doğru orantılı olarak ülkeye sağlanan katma değerin de daha fazla olduğunu gösterir. Borsaya açık şirketler yaptıkları yatırımlarla ülke ekonomisine değer katarlar. Buna bağlı olarak istihdamı artırarak işsizliği azaltır ve bireylerin alım güçlerini artırırlar.

Ayrıca günümüzün küresel ekonomik düzeninde ihracata dayalı ekonomik yapı ve döviz geliri önem arz etmektedir. Örneğin konuyu Türkiye açısından bakacak olursak borsalar sayesinde şirketlerin yeni yatırımlar yapma imkânı olur ve dışarıdan döviz girdisi sağlayarak ülke ekonomisine katkı sağlamış olurlar.

Borsa Nasıl Öğrenilir?

Borsayı öğrenmek, finansal piyasalar hakkında bilgi sahibi olmak zaman ve çaba isteyen bir şeydir. Borsanın dinamiklerini öğrenmek için finansal okuryazarlık olmazsa olmazdır Bunu sağlamak için online kurslara katılabilir, aracı kurumların paylaştığı analiz ve makaleleri inceleyebilir ya da bu alanda yazılmış kitapları okuyabilirsiniz.

Ayrıca, borsada ilk kez alım satım yapacaksanız; çalıştığınız aracı kurumunuzdan işlem öncesi detaylı bilgi almak mantıklı olabilir. Yetkili Aracı kurumlar, genel olarak yatırımcılarına hemen her konuda destek ve çözüm sağlama eğilimindedir.

ÜNLÜ Menkul Değerler olarak, Türkiye'de sermaye piyasalarında işlem yapan yatırımcılar için yayınladığımız model portföy, araştırma raporları, alım satım sinyalleri ve günlük piyasa haberlerinin yanında; artık kapsamlı eğitim içerikleri de üreterek sektöre katkı sağlamaya devam ediyoruz

Şimdi Piapiri’yi indirin ve ücretsiz yatırım hesabınızı açın; 3 bölümden oluşan kapsamlı teknik analiz eğitimini kaçırmayın!

>>> ÜNLÜ Menkul Değerler'de Ücretsiz Yatırım Hesabı Açın!

Borsa Riskli mi?

Başarılı bir borsa yatırımcısı olmak için öncelikle kendinizi iyi tanımanız gerekmektedir. Bu nedenle şu soruları kendinize sormanız önemlidir:

• Yatırım yapacağım finansal araçları hakkında ne kadar bilgi sahibiyim?
• Yatırım yapmak için ne kadar sermaye ayırabilirim?
• Risk alma konusunda ne kadar cesur veya temkinliyim?
• Kısa vadeli mi yoksa uzun vadeli mi yatırımlar yapmak istiyorum?
• Finansal piyasalardaki dalgalanmalara karşı ne kadar dayanıklıyım?
• Yatırım yapma sürecinde nasıl bir stratejim var?

Bu soruları kendinize sormak ve yanıtlarınızı değerlendirmek, yatırımcı profilinizi keşfetmek için önemli bir adımdır. Bu şekilde kendi risk toleransınızı, hedeflerinizi ve tercihlerinizi belirleyerek daha bilinçli yatırım kararları alabilirsiniz.

Borsada Günlük Kaç Kez ve Nasıl Al Sat Yapılır?

Borsada günlük al-sat işlemleri, yatırımcıların aynı gün içerisinde hisse senedi, döviz, emtia gibi bir finansal varlığı alıp satma stratejisini ifade eder. Bir yatırımcı finansal gücü ölçüsünde istediği kadar al-sat yapabilir herhangi bir sınırlama yoktur.

Analistler genellikle orta ve uzun vadeli yatırım yapmayı önerir. Günlük al-sat yaparken risk yüksektir. Bu nedenle işlem yapılacak tutarı önceden belirlemekte ve bu tutarı aşmamakta fayda vardır.

Ayrıca günlük işlem yaparken stop-loss (zarar durdurma) emirleri kullanarak ani fiyat hareketlerinden kaynaklanabilecek büyük zararları engelleyebilirsiniz.