Aracı Kurum Nedir?

Aracı kurumlar, temel görevi yatırımcılar ile hisseleri borsada işlem gören şirketler arasında köprü görevi üstlenmek olan ve bunun yanında çeşitli finansal hizmetler sunan kuruluşlardır.

Pay piyasası, serbest piyasa, VİOP gibi finansal piyasalarda faaliyet gösterirler ve yatırımcıların hisse senedi, tahvil, bono, yatırım fonu gibi varlık alım-satım işlemlerini yürütürler. Ayrıca, şirketlerin sermaye artırımı ve halka arzları gibi finansal faaliyetlerini düzenler ve yönetirler.

Aracılık Faaliyeti Nedir?

Bu kuruluşların “aracılık faaliyeti” yatırımcıların alım-satım emirlerini toplama, borsa veya diğer piyasalara iletme ve bu emirlerin gerçekleşmesini sağlama işlemlerini içerir. Söz konusu aracılık hizmetleri, hem bireysel hem de kurumsal yatırımcılar için geçerli olabilir.

Yatırımcılar, aracı kurumların işlem platformları üzerinden verdikleri emirlerle istedikleri finansal enstrümanı satın alır veya satışını gerçekleştirebilirler.

Aracılık faaliyetleri, sermaye piyasalarının etkin ve düzenli bir şekilde işlemesine katkıda bulunurken, yatırımcıların piyasalarda güvenle işlem yapmalarını sağlayarak sermaye piyasalarının gelişimine de katkı sağlar. Böylece finansal piyasalardaki likidite artar yatırımcıların portföylerini çeşitlendirmeleri ve risklerini yönetmeleri kolaylaşır.

Borsa Aracı Kurumlar Ne İş Yapar?

Bir aracı kurumun temel amacı ve işlevi, müşterilerine finansal piyasalarda yatırım yapmaları için uygun ortamı sağlamak, bilgi ve danışmanlık hizmetleri sunmak ve müşterilerin yatırım hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmaktır. Kurum, sağladığıı bu hizmetlerden gelir elde ederek varlığını finanse etmektedir.

• Alım-Satım Emirlerini Yürütme: Yatırımcıların alım-satım emirlerini borsalara veya diğer finansal piyasalara ileterek işlemlerini gerçekleştirirler. Yatırımcıların taleplerine uygun fiyat ve koşullarda işlem yapmalarını sağlarlar.
• Portföy Yönetimi: Bazı kurumlar yatırımcılara portföy yönetimi hizmeti de sunarlar. Yatırımcıların risk toleransı, yatırım hedefleri ve mali durumlarına uygun olarak portföylerini oluştururlar ve yönetirler.
• Danışmanlık Hizmetleri: Yatırımcılara finansal piyasalar ve yatırım araçları hakkında bilgi ve danışmanlık sağlarlar.
• Halka Arz ve Sermaye Artırımı: Şirketlerin hisselerini halka arz etmeleri veya sermaye artırımı yapmaları durumunda bu süreçleri düzenler ve yönetirler.
• Vadeli İşlem ve Opsiyon İşlemleri: Vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem yapmak isteyen yatırımcılara hizmet sağlarlar. Bu piyasalarda işlem yapmak için gerekli altyapıyı sunarlar ve işlemleri gerçekleştirirler.
• Risk Yönetimi: Yatırımcıların risklerini minimize etmelerine yardımcı olurlar. Risk yönetimi stratejileri ve ürünleri sunarak yatırımcıların finansal risklerini kontrol etmelerine destek olurlar.
• Araştırma ve Analiz: Finansal piyasalardaki gelişmeleri takip eder ve analiz ederler. Yatırımcılara piyasa analizleri, raporlar ve öngörüler sunarak bilinçli yatırım kararları almalarına katkı sağlarlar.

Aracı Kurumların Sorumlulukları

Mevzuat ve SPK kanunu gereği uyulması gereken sorumluluklar:

Yatırımcıların Haklarının Korunması

Bu kapsamda, yatırımcılara doğru ve eksiksiz bilgi sağlanmalı, yatırım ürünleri ve hizmetleri hakkında şeffaf bir şekilde bilgilendirme yapılmalıdır.

Yatırımcıların şikayet ve taleplerinn dikkate alınması; gerekli desteğin ve çözümün sağlanması bu kapsamda değerlendirilebilir.

Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik

Şeffaflık, yatırımcıların güvenini kazanmak ve finansal piyasalarda adil bir rekabet ortamı oluşturmak için kritik bir öneme sahiptir.

Bilgi ve Teknolojik Güvenlik

Yatırımcılardan toplanan kişisel ve mali bilgilerin yetkisiz kişilerce erişimini önlemek için gerekli teknolojik güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Etik Kurallar ve İç Denetim

Etik kurallara uygun hareket etmek, şirketin ve yatırımcıların itibarını korumak açısından önemlidir. Bunun için de iç denetim mekanizmalarının etkin bir şekilde çalıştırılması, iş süreçlerinin ve operasyonların denetlenmesi gerekir.

Borsa Aracı Kurumların Kuruluş Şartları

Türkiye’de borsa aracı kurum kuruluş şartları bu SPK kanununa ve mevzuata uygun olarak belirlenmiştir

Yasal Yeterlilik: Ortaklıkların anonim olarak oluşturulmuş olması şarttır. Ayrıca, şirketin ana sözleşmesi ve tüzüğü de düzenleyici kurum tarafından onaylanır.

Sermaye Yeterliliği: Borsa aracı kurumların sahip olmaları gereken asgari sermaye miktarı kurum kanunla belirlenmiş durumdadır.

Buna göre sahip olunması gereken minimum özsermaye tutarları aşağıdaki gibidir:

• Dar yetkili aracı kurumların en az 25.000.000 TL,
• Kısmi yetkili aracı kurumların en az 100.000.000 TL,
• Geniş yetkili aracı kurumların ise en az 250.000.000 TL

Bu özsermaye miktarları, kurumun finansal gücünü gösterir ve yatırımcıların güvenliği açısından önemlidir.

Teknik Altyapı: Yatırımcılara etkin ve güvenli bir şekilde hizmet verilebilmesi için gerekli teknik altyapıya sahip olunması gerekir. İşlemlerin hızlı ve kesintisiz bir şekilde gerçekleştirilmesi için güçlü bir bilgi işlem altyapısı ve internet erişimi sağlanmalıdır.

Yetki Belgeleri: Sermaye piyasası faaliyetlerinin sağlıklı biçimde yürütülebilmesi için düzenleyici kurumdan yetki belgesi almaları gerekir. Bu belge, kurumun hangi faaliyetleri gerçekleştirebileceğini ve hangi yetkilere sahip olduğunu belirtir.

Personel Yeterliliği: Uzman ve yetkin personel istihdam edilmesi önemlidir. Ayrıca kurucuların herhangi birinin SPK kanununda belirtilen yüz kızartıcı suçları işlememiş olması bir diğer koşuldur.

Müşteri Sözleşmeleri: Müşteriler ile şirket arasındaki ilişkileri düzenleyen standart sözleşmeler hazırlamaları ve müşterilerle bu sözleşmeleri imzalamaları gerekir.

Aracı Kurumların Sağladığı Hizmetler

Söz konusu hizmetler hem bireysel hem de kurumsal müşterilerine farklı türde hizmetler sağlanabilir.

Borsadaki İşlemlerinin Yürütülmesi

Borsa işlemlerinin düzenli ve şeffaf bir şekilde yürütülmesine katkı sağlayarak finansal piyasaların işleyişine önemli bir destek sunarlar, alıcı ile satıcıları bir araya getirerek likidite sağlarlar. Yatırımcılara doğru piyasa fiyatları üzerinden işlem yapma imkanı sunarlar ve alıcı ile satıcıları bir araya getirerek likidite sağlarlar.

Yatırım Danışmanlığı ve Portföy Yönetimi

Yatırımcılara yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi hizmetleri sunarlar. Yatırımcıların risk toleransı, finansal hedefleri ve mali durumları göz önünde bulundurularak, uzman finansal danışmanlar tarafından kişisel yatırım stratejileri oluşturulur. Bu stratejiler, yatırımcıların uzun vadeli hedeflerine uygun olarak tasarlanır ve portföylerin çeşitlendirilmesiyle risklerin minimize edilmesi hedeflenir.

Portföy yönetimi hizmetiyle yatırımcılar, profesyonel bir ekip tarafından portföylerinin etkin bir şekilde yönetilmesini sağlarlar. Yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi, yatırımcılara finansal piyasalarda bilinçli ve stratejik yatırım kararları alabilmeleri için önemli bir destek sağlar.

Hisse Senedi Alım-Satım İşlemleri Yürütme

Aracı kurumlar, temelde yatırımcıların hisse senedi alım-satım işlemlerini yürütmek için vardır. Yatırımcılar, verdikleri alım veya satım emirlerini, belirli bir hisse senedini belirli bir fiyat ve koşulda satın almak veya satmak amacıyla iletebilirler. Bu emirleri borsada veya diğer finansal piyasalarda gerçekleştirerek yatırımcıların taleplerini yerine getirmiş olurlar.

Hisse senedi alım-satım işlemlerini hızlı ve doğru bir şekilde yürütmek, yatırımcıların piyasa koşullarına uygun kararlar almasını sağlar. Kurumların bu işlevi, hisse senedi piyasasının güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını da sağlar.

Yetkili Aracı Kurum Ne Demek?

Yetkili Borsa Aracı Kurum, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından sermaye piyasalarında faaliyet gösterme yetkisi verilen finansal kurumlardır. SPK'nın denetimine tabi olan ve belirli düzenlemelere uymak zorunda olan bu şirketler, yatırımcıların sermaye piyasalarında güvenli ve düzenli bir şekilde işlem yapmalarını sağlarlar.

SPK, Türkiye'de sermaye piyasalarının etkin ve şeffaf bir şekilde işleyişini sağlamak, yatırımcıların haklarını korumak ve piyasa istikrarını sağlamak gibi önemli görevler üstlenir. Bu bağlamda SPK, sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumları düzenler ve denetler.

Yetkili Aracı Kurumların SPK ile ilişkisi, SPK'nın izin ve denetim süreciyle başlar. Bu şirketler en başta SPK'dan gerekli izinleri alarak faaliyete geçerler ve ardından SPK'nın düzenlemelerine ve denetimlerine tabi olarak işlemlerini sürdürürler. SPK, bu kurumların sermaye piyasalarına olan katkılarını ve uyum düzeylerini düzenli olarak değerlendirir ve gerekli önlemleri alır. Bu sayede, yatırımcıların güvenli bir ortamda işlem yapabilmeleri ve sermaye piyasalarının istikrarının korunması amaçlanır.

SPK Yetkili Aracı Kurumlar Listesi

SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) yetkili aracı kurumlar listesine SPK'nın resmi web sitesinden bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz

Aracı Kurum Türleri

Aracı kurumlar, çeşitli kriterlere göre farklı türlere ayrılabilir. SPK'nın düzenlemeleri çerçevesinde Türkiye'de faaliyet gösterenler, A Grubu ve B Grubu olmak üzere iki ana kategoride sınıflandırılır.

A Grubu Aracı Kurumlar

A grubu aracı kurumlar, sermaye piyasası faaliyetlerine yönelik olarak SPK tarafından daha geniş bir yetki ve sorumluluk alanına sahip olan kurumlardır. Yatırım danışmanlığı, portföy yöneticiliği, aracılık ve halka arz gibi işlemleri gerçekleştirebilirler. Müşterilerine finansal analiz ve araştırma desteği sunma konusunda daha fazla yetkiye sahiptirler. Yatırımcıların sermaye piyasalarında daha karmaşık ve çeşitli yatırım araçlarıyla işlem yapmak istemesi durumunda A grubunda olanlar tercih edilir.

B Grubu Aracı Kurumlar

B grubu aracı kurumlar ise daha sınırlı yetki ve sorumluluk alanına sahiptir. Temel olarak alım-satım işlemlerini gerçekleştirir ve müşterilerine temel yatırım hizmetleri sunarlar. B grubunda olanlar özellikle basit ve sık yapılan alım-satım işlemleri için tercih edilebilir.

A grubu ve B grubu olarak ayrılmasının temel amacı, yatırımcılara farklı ihtiyaçlar ve beklentilere göre hizmet sunma imkanı sağlamaktır. Bu sayede yatırımcılar, kendi hedefleri ve risk profillerine uygun olarak en uygun olanı seçebilirler. Yatırımcıların, işlem yapacakları aracıyı seçerken özellikle şirketin lisans durumu, sunduğu hizmetler, komisyon oranları, teknolojik altyapısı ve müşteri desteği gibi faktörleri değerlendirmeleri önemlidir.

Yetkilerine Göre Aracı Kurumlar

Sahip oldukları yetkiler açısından aracı kurumlar, mevzuatta 3 gruba ayrılmaktadır:

• Dar Yetkili
• Kısmi Yetkili
• Geniş Yetkili

Dar Yetkili Aracı Kurum Nedir?

Sadece belirli finansal araçlar veya piyasalarda işlem yapma yetkisine sahiptirler. Bu tür kurumlar genellikle belirli bir piyasaya veya enstrümana odaklanarak uzmanlaşır ve o alanda yatırımcılara hizmet sunarlar.

Kısmi Yetkili Aracı Kurum Nedir?

Birden fazla piyasada veya finansal enstrümanda işlem yapma yetkisine sahiptirler. Bu tür kurumlar, belirli bir kategori altında birkaç piyasada faaliyet gösterebilir veya birden fazla finansal enstrüman üzerinde işlem yapma iznine sahip olabilirler.

Geniş Yetkili Aracı Kurum Nedir?

Geniş yetkili aracı kurumlar, hem yerel hem de küresel piyasalarda işlem yapabilir ve çeşitli finansal enstrümanlar üzerinde hizmet sunabilirler. Bu sayede, yatırımcılara çeşitlendirilmiş portföyler oluşturmaları konusunda yardımcı olabilirler.

Aracı Kurum Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Aracı kurum seçimi, yatırımcılar için oldukça önemli bir karardır. Her yatırımcının kendine özgü ihtiyaçları ve yatırım tercihleri olabileceği için en iyi aracı kurum hangisi gibi bir soru da yanıtsız kalacaktır. Yatırımcı, kendisi için uygun olduğunu düşündüğü kurumu tercih etmek için araştırma yapmalıdır çünkü doğru bir seçimi, yatırımların başarısını olumlu yönde etkileyebilir.

• Lisans ve Yetkilendirme: Yatırım hesabı açtığınız kurumun yasal olarak SPK tarafından yetkilendirilmiş olması ve lisansa sahip olması güvenilirlik açısından önemlidir.
• Hizmet ve Ürün Çeşitliliği: Yatırımcıların ihtiyaçlarına uygun finansal ürün ve hizmetleri sunan kurumlar tercih edilmelidir. Çeşitli varlık sınıflarında işlem yapma imkanı sunan kurumlar, çeşitlendirme fırsatı sağlar.
• Komisyon ve Masraflar: Hesap işletim ücreti olmayan aracı kurumlar tercih edilmeli; komisyon oranları ise rekabetçi olmalıdır. Son olarak, işlem yapmadan önce birtakım gizli masrafların alınmadığını teyit etmek önemli olacaktır.
• Teknolojik Altyapı ve İşlem Platformları: Alım satım işlemlerinin neredeyse tamamı mobil uygulama ya da web sitesi üzerinden gerçekleştirildiği için, hızlı ve güvenilir online işlem platformları sunan kurumlar tercih edilmelidir.
• Müşteri Desteği: İyi bir müşteri desteği, yatırımcıların sorunlarına hızlı ve etkili çözümler üretebilmek için önemlidir
• Araştırma ve Analiz Hizmetleri: Nitelikli araştırma raporları, analizler ve uzman görüşleri, yatırımcıların bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.
• Referans ve İtibar: Güvenilir ve köklü bir geçmişi olan kurumları tercih etmek daha güvenli olacaktır. Ayrıca diğer yatırımcıların referansları da göz önünde bulundurulabilir.

En İyi Gayret Aracılığı Ne Demek?

En iyi gayret aracılığı" (best efforts basis), bir finansal işlemde aracı kurumun, belirli bir hedefin veya sonucun garantisini vermediği ve tüm çabalarını göstererek en iyi sonucu elde etmeye çalışacağı anlamına gelir. Bu terim genellikle finansal piyasalarda gerçekleştirilen ihraçlar, halka arzlar veya satış işlemleri gibi durumlarda kullanılır.

Örneğin, bir şirket hisse senedi halka arz ederken, aracı kurum "en iyi gayret aracılığı" ile hisse senetlerini yatırımcılara satmak için çaba gösterecektir. Ancak kurum, hisse senetlerinin tamamının satılacağına veya belirli bir fiyattan satılacağına dair bir garanti vermez. Özetle, yatırımcılara hisse senetlerini en iyi şekilde pazarlamak için çaba gösterir, ancak satış sonucu tamamen piyasa koşullarına ve yatırımcı talebine bağlı olur.

Yüklenimli Aracılık Nedir?

Yüklenimli aracılık, müşteriler adına borsa ve diğer piyasalarda işlem yapma yetkisine sahip olunan bir aracılık türüdür. Bu tür aracı kurumlar, müşterilerin hesaplarına yatırdıkları parayı kullanarak borsada alım-satım işlemleri gerçekleştirirler ve müşterileri adına portföy yönetimi yaparlar.

Yüklenimli aracılık, müşterilerin yatırım tercihleri ve risk toleransları doğrultusunda profesyonel bir şekilde portföy yönetimi yapmayı içerir.

Müşterilere sunulan hizmetler karşılığında genellikle bir yönetim ücreti veya komisyon alınır. Yüklenimli aracılık, özellikle yatırım konusunda deneyimi olmayan veya yatırımlarını profesyoneller üzerinden yönetmek isteyenler tarafından tercih edilen bir yöntemdir.