Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?

Sermaye artırımı, şirketlerin yatırımlarını finanse edebilmesi ve mali yapılarını güçlendirmeleri amacıyla başvurdukları ucuz kaynaklı bir finansman yöntemidir. Şirket yeni yatırımlar yapmak için sermaye artırım teklifini genel kuruluna sunar.

Genel kuruldan artırım kararının çıkması sonrası ise SPK’ya başvuru yapılır. SPK onayından sonra şirket belirlenen tarihte artırımı gerçekleştirir. Bu yolla şirket yeni kaynaklar sağlayarak yatırım ağını genişletir. Şirketler bunu bedelli ve bedelsiz sermaye artırımı olmak üzere iki yolla yapar.

Bu yazımızda bedelli sermeye artırımına ilişkin tüm detaylara ulaşabilirsiniz.

Bedelli Sermaye Artırımı Ne Demek?

Bir şirketin esas sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin artırılmasıdır.

Bedelli sermaye artırımı yapılırken oluşturulan yeni hisse senetlerinin satışında öncelik, şirketin mevcut yatırımcılarına verilir. Her bir şirket ortağı, sermaye artımından önce sahip olduğu pay oranında sermaye artırımına katılma hakkına sahiptir. Buna rüçhan hakkı denir.

Rüçhan hakkı elde edebilmek için bedelli sermaye artırımı öncesinde şirketin hisse senedine sahip olunması gerekir.

Mevcut pay sahipleri ise elde ettikleri rüçhan haklarını belirlenen tarihler arasında satabilir ya da rüçhanlarının bedelini ödeyerek sermaye artırımına katılarak hisse senedine çevirebilir. Bu işlem belirlene tarihler arasında yapılmazsa kişi rüçhan kullanım hakkını kaybeder.

Rüçhan hakkının kullanım süresi 15 ile 60 gün arasında değişir. Şirket ortakları tarafından bu hakkın kullanılması zorunlu değildir. Yatırımcılar isterse yeni payların alınıp satılabildiği rüçhan hakkı kupon pazarında bu haklarını satabilmektedirler. Rüçhan hakkı kullanım bedeli genellikle 1 TL olarak belirlenmektedir.

Rüçhan hakkı kullanılmazsa bedelli sermaye artırımı sonrasında hisse fiyatı düşeceği ve eldeki pay adedi aynı kalacağı için toplam varlıkta düşüş gerçekleşecektir.

Bedelli Sermaye Artırımı Neden Yapılır?

Bir şirketin bedelli sermaye artırımına gitmesinin birden fazla nedeni olabilir. Yeni projeler gerçekleştirmek, makine parkuru kurmak, yeni şubeler açmak gibi üretim faaliyetlerini artırmaya yönelik hamleler için finansal ihtiyaçları karşılamak amacıyla sermaye artırımına gidilebilir.

Şirket, finansal yapısını güçlendirmek ve daha sağlam bir mali temel oluşturmak amacıyla da sermaye artırımı yapabilir. Bu, şirketin risklerini yönetmek ve daha iyi bir finansal durum elde etmek için önemlidir.

Tahsisli Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?

Bu işlem, belirli bir gruba veya kişiye hisselerin tahsis edilmesi nedeniyle "tahsisli" olarak tanımlanır. Bu yöntemde şirketin mevcut ortaklarının rüçhan hakkı kısıtlanır. Şirketin oluşturduğu hisse senetlerinin tamamı şirketin mevcut ortaklarından farklı yeni ortaklar tarafından satın alınmaktadır.

Tahsisli Bedelli Sermaye Artırımı Nasıl Olur?

Bazı şirketler halka açıktır. Payları da halka arz edilmiş ortaklıklar vardır. Halka arz etmeden, sermaye piyasası araçları doğrudan yurt içinde veya yurt dışındaki kişilere tahsisli olmak üzere satılır. Bu satış işlemi borsada toptan olarak da yapılabilir. Bu da bedelli sermaye artırımı işlemidir. Borsada işlem gören ya da görmeyen tüm şirketler tahsisli sermaye artırımına gidebilir.

Bedelli Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?

Şirketler zaman zaman faaliyetlerini gerçekleştirmek ya da yeni yatırımlar yapabilmek için ek finansmana ihtiyaç duyar. Bu kaynağı bulmanın da temelde iki yolu bulunur.

Bunlarda biri şirketin kredi kullanması, tahvil ya da bono ihraç etmesi şeklinde yabancı kaynak yaratması olabilirken bir diğeri, öz kaynaklara başvurulmasıdır.

Bedelli sermaye artırımı, öz kaynaklardan elde edilen ve hissedarların bir ‘bedel’ ödeyerek yarattığı yeni finansmandır.

Bedelli Sermaye Artırımı Formülü ve Örnek Hesaplama

Bedelli sermaye artırımındaki hesaplamayı matematiksel olarak formülize edecek olursak şöyle bir hesaplama yapabiliriz:

Kazanılacak Lot: MEVCUT LOT x (BÖLÜNME ORANI/100) (Bölünmeden önceki lot sayınızla bölünme oranının 100’e bölünmesinin çarpımıdır)

Bölünme Sonrası Toplam Lot: MEVCUT LOT + KAZANILACAK LOT

ÖDENECEK BEDEL = KAZANILACAK LOT x RÜÇHAN FİYATI (Bedel nakit olarak ödenir)

BÖLÜNME SONRASI YENİ FİYAT: BÖLÜNME ÖNCESİ FİYAT / (1+(BÖLÜNME ORANI/100)

Yatırımcıların kafasındaki ‘bedelli sermaye artırımı nasıl yapılır’ sorusuna şu basit örnek ile yanıt vermeye çalışalım:

Varsayalım ki ABC Şirketi'nin mevcut sermayesi 10 milyon TL ve hisse başına fiyatı 5 TL’dir. Bu durumda ABC Şirketi'nin toplam 2 milyon adet hissesi bulunmaktadır (10 milyon TL / 5 TL = 2 milyon adet).

ABC Şirketi, büyüme projelerini finanse etmek ve sermaye yapısını güçlendirmek amacıyla bedelli sermaye artırımı yapmaya karar verir. Şirket, mevcut hissedarlara 1 TL nominal değerli 2 milyon adet yeni hisse satmayı teklif eder. Bu yeni hisseler 5 TL fiyatla satılacak şekilde planlanır.

Eğer mevcut hissedarlar bu teklifi kabul ederse, toplamda 2 milyon TL (2 milyon adet x 1 TL) tutarında yeni sermaye yaratılmış olur.

Sonuç olarak, ABC Şirketi'nin hisse sayısı 2 milyon adetten 4 milyona çıkaren toplam sermaye 12 Milyon TL olur

Yeni hisse fiyatı ise 12 Milyon TL / 4 milyon hisse = 3.33 TL olarak belirlenir.

Bedelli Sermaye Artırımının Özellikleri

Şirketler, bedelli sermaye artırımı yaparak ortaklarına başvurmak suretiyle kaynaklarını artırma yoluna gidebilir.

• Yeni ihraç edilen paylar, satın almayı teşvik etmek için genellikle geçerli hisse fiyatına göre indirimli olarak fiyatlandırılır.
• Bir şirket ne kadar çok yeni sermayeye ihtiyaç duyarsa genellikle yeni hisselerin piyasa fiyatına yapılan indirim de o kadar büyük olur. Ancak, mevcut piyasa koşulları ve hisselere yönelik beklenen talep de fiyatlandırmanın belirlenmesinde önemli bir etken olmaktadır.
• Hisse senetleri şirket ortaklarına veya şirket dışı kişilere satılabilir. Sağlanan ek finansman sayesinde ise şirketin sermayesi artış gösterir.
• Yeni hisse ihracından sonra hisselerin belirli bir yüzdesi indirimli fiyattan piyasaya sürülecektir.
• Şirketler için maliyeti düşük, hızlı ve ucuz kaynak yaratma yoludur.

Bedelli Sermaye Artırımı Hisseyi Nasıl Etkiler?

En çok merak edilen konuların başında ise bedelli sermaye artırımının hisse performansını hangi yönde etkilediği gelir. Hisseye pozitif veya negatif yansır şeklinde kesin bir çıkarım yapmak doğru olmaz. Bedelli yapan şirketin sermaye artırımından gelecek olan likiditeyi hangi amaçla kullanacağı önem arz eder.

Bilindiği üzere borsada hisse almak beklentiyi satın almak olarak da yorumlanır. Örneğin kaynağı yatırıma kullanacak bir firmanın üretimini artırmak için bu yola başvurması yatırımcı nezdinde olumlu karşılanabilir ve hisse değerlenebilir.

Bununla birlikte, bedelli sermaye artırımı sonrası kasaya girecek olan parayla borç kapama, finansal iyileşme gibi işlemler yapılacaksa piyasa nezdinde bu olumsuz karşılanabilir ve hisse değer kaybedebilir.

Sonuç olarak, bedelli sermaye artırımının hisse fiyatını ne yönde etkileyeceği hakkında yorum yapabilmek için söz konusu şirketi özellikle temel analiz perspektifnden dikkatlice incelemek gerekir. Bu noktada ÜNLÜ & Co araştırma ekibinin yayınladığı araştırma raporlarından faydalanabilirsiniz.

Bedelli Yapan Hisse Yükselir mi?

Bedelli sermaye artırımı yapan hissenin kesinlikle yükseleceğini söylemek piyasa dinamikleri açısından doğru bir analiz olmaz. Bedelli yapan şirketin bulunduğu sektör, geleceğe yönelik hedefleri, finansal rakamları, net karı gibi detaylar hissenin yükselişine yön veren önemli göstergelerdir. Ayrıca bir hissenin yukarı yönlü hareketini sağlayan en önemli etkenlerin başında hiç kuşku yok ki içerisinde bulunan ekonomik konjonktür gelir.

Makroekonomik gelişmeler, siyasi ve sosyal olaylar da varlık fiyatları üzerinde belirleyicidir. Yatırım yapmadan önce, ilgi duyduğunuz hisse senetleri ya da diğer finansal enstrümanlarla ilgili bir liste hazırlamanız; o listedeki ürünleri etkileme potansiyeli olan gelişmeleri mercek altına almanız önerilir.

Bedelli Sermaye Artırımında Sulanma Etkisi

Bedelli sermaye artırımına katılmayan mevcut yatırımcıların, bedelli sermaye artırımı sonrasında, ellerinde bulundurdukları hisselerin şirket sermayesine oranındaki düşüşe bağlı olarak pay başına defter değerinde de düşüş olabilir.

Bedelli sermaye artırımından önceki hisse başına düşen defter değeri ile bedelli sonrasındaki hisse başına düşen defter değeri arasındaki pozitif ya da negatif fark sulanma etkisi olarak tanımlanır.